هدی یگانه - جرس: عمادالدین باقی با ابراز نگرانی از روند اعمال مجازات اعدام بر این باور است که مجازات های دیگر را می توان جایگزین مجازات مرگ کرد. او حق حیات را از حقوق پایه بشر می داند.از نظر باقی نباید چرخه خشونت به دوری بی پایان بدل شود.
نظرات عمادالدین باقی است که این بار از زبان فاطمه کمالی همسرش شنیده می شود.
او از یک سو نگران سلامت همسرش است و حداقل حقوق وی بعنوان یک زندانی سیاسی در بند ۳۵۰ اوین و از سوی دیگر از دغدغه های باقی می گوید از روند اعدام های اخیر. از نگرانی هایش، اشکی که در چشمانش حلقه زده و حتی شیشه های مات کابین زندان اوین هم نمی توانند آن را پنهان کنند. گویی خبر بد خودش را می رساند، دیوارهای بلند و سلولهای تنگ اوین هم نتوانستند مانع از انتشار اخبار تلخ اعدام ها باشد و خبرش بسرعت در میان زندانیان منتشر می شود. و بغض باقی است که شکسته می شود. از این همه بی عدالتی و ظلم و اینکه این بار حتی توان همراهی با خانواده های اعدام شدگان را ندارد. از اینکه از پشت دیوارهای سرد و بی روح اوین نمی تواند کاری برای توقف این روند انجام دهد.
باقی سه دهه است که به تحقیق و تالیف در موضوعات حقوق بشری، تاریخی، دینی و سیاسی می پردازد و دهها جلد کتاب و صدها مقاله در این باره ازاو چاپ شده است. هرچند در سال های اخیر از انتشار کتاب های تازه و تجدید چاپ کتاب های قبلی باقی جلوگیری شده است اما برخی از تحقیقات او در کشورهای اسلامی و عربی، مانند مصر، لبنان و افغانستان منتشر شده است.
پژوهش های حقوق بشری باقی درباره مجازات اعدام و بخصوص اعدام کودکان در سال های گذشته مورد توجه محافل علمی قرار گرفته است.
باقی همچنین موسس و اولین رئیس انجمن دفاع از حقوق زندانیان بود که به عنوان یک نهاد مدنی تلاش های بسیاری درباره حقوق زندانیان انجام داد. اما پس از حوادث سال ۸۸ دفتر آن پلمپ و از فعالیت های آن جلوگیری شد. زندان اخیر باقی به علت فعالیت های او در مقام رئیس همین انجمن غیر دولتی است که به گفته ناظران فعالیت های غیر سیاسی و حقوق بشری آن منجر به اعاده حقوق بسیاری از زندانیان سیاسی و غیر سیاسی و کمک به خانواده های آن ها شد. فعالیت هایی که نیاز به تقدیر داشت نه مجازات زندان.
عمادالدین باقی نویسنده، پژوهنده و فعال حقوق بشر، طی دهه اخیر سه بار دیگر و در مجموع ۴ و نیم سال را در حبس سپری کرده است. بار اول به عنوان روزنامه نگار و سردبیر روزنامه های اصلاح طلب پس از توقیف گسترده مطبوعات در سال ۱۳۷۹ به مدت ۳ سال زندانی شد. بار دوم در سال ۱۳۸۶ به همان اتهامات مطبوعاتی یک سال را در زندان گذراند و بار سوم، پس از انتشار مصاحبه با مرحوم آیت الله منتظری از طریق تلوزیون فارسی بی بی سی به مدت ۶ ماه بازداشت شد. پرونده این مصاحبه در دادگاه بدوی به صدور رای ۶ سال حبس برای باقی منتهی شد که هنوز در مرحله تجدید نظر قرار دارد.
عمادالدین باقی در دوران بازداشت خود در زندان به خصوص در دوره دوم بازداشتش در سال ۸۶ به علت شرایط بد نگهداری دچار عارضه تنفسی شد که با تشخیص خود مقامات قضایی چند نوبت در بیمارستان های تحت نظر آن ها بستری شد. پزشکان مورد تایید این مقامات اعلام کرده بودند که هرگونه نگهداری باقی در محیط های بسته بخصوص زندان منجر به تشدید بیماری وی خواهد شد. باقی از درد دیسک کمر هم رنج می برد که در سلول های انفرادی این بیماری شدت گرفته بود.
با فاطمه کمالی در مورد آخرین وضعیت این زندانی سیاسی که به جرم دفاع از حقوق انسانها ماههاست در بند خودخواهی و کبر قدرتمندان گرفتار آمده، به گفت و گو نشستیم. آنچه در پی می آید ماحصل این گفت و گوست.
لطفا در مورد آخرین وضعیت آقای باقی توضیح دهید.
باقی در بند ۳۵۰ زندان اوین محبوس است، بندی که متاسفانه زندانیان آن از حقوق اولیه ای مانند ارتباط مستمر با خانواده محروم هستند و ملاقات حضوری که باید به طور طبیعی به زندانیان ماهی یک بار داده شود از بسیاری از آنان دریغ می شود و اگر به کسانی به ندرت ملاقات حضوری داده شود باید به دادستانی مراجعه کرده و نامه نگاری کنند و منتظر پاسخ نامه شوند. جای تعجب است که با حقوق زندانی به عنوان امتیاز برخورد می شود. در حال حاضر راه ارتباطی ما با باقی همین ملاقات هفتگی کابینی ۲۰ دقیقه ای و از پشت شیشه دو جداره و با گوشی تلفن است.
با توجه به حساسیت ها و تلاش های باقی درباره لغو مجازات اعدام، واکنش او در برابر اعدام های اخیر چگونه بود؟
اتفاقا ملاقات دو هفته اخیر ما تحت تاثیر همین فضا بود . باقی و دیگر زندانیان در ماههای اخیر در کنار برخی از این زندانیان بودند و این اتفاق باعث ناراحتی اعضاء بند شده بود. باقی که در هفته های گذشته نیز از شنیدن اخبار اعدام ناراحت بود در ملاقات های اخیر ابراز نگرانی شدیدی از ادامه این روند داشت. برایمان باور کردنی نبود که او در این رابطه چنان متاثر بود که در ملاقات گذشته مان وقتی داشت در این باره صحبت می کرد ناخودآگاه بغضش که در گلو مانده بود ترکید و لحظه ای گریست.اما سریع سعی کرد فضا را برای ما عادی کند. تا به حال، من و فرزندانم در طول حدود ۵ سال زندانی که او تحمل کرده است هرگز هرگز اشک او را ندیده بودیم و با شنیدن اخبار اعدام ، تصویر او از پشت شیشه های مات کابین ملاقات برایمان تداعی می شود. او به دلیل اینکه نمی تواند برای جلوگیری از این مجازات ها کاری کند متاثر بود. باقی روحیه بسیار مقاومی دارد و سخت ترین شرایط زندان را تحمل کرده است و آسیب های بسیاری هم به او وارد شده است اما همیشه بیشتر نگرانی اش در زندان نسبت به وضعیت دیگران بوده و نسبت به جان افراد هم حساسیت زائدالوصفی دارد. او در ملاقات ها با اینکه همواره تلاش می کند مشکلات موجود در زندان را برای دلمشغولی ما طرح نکند و فضای ملاقات کوتاه را برای ما شاد کند و ما همواره از او روحیه می گیریم اما در ملاقات های اخیر، ما متوجه عمق تاثرش شدیم به دلیل اینکه او به عنوان فردی که به صورت علمی و عملی درباره حق حیات کار کرده است، برایش دشوار است که اینگونه پشت هم اخبار اعدام را بشنود و دست هایش بیشتر از همیشه بسته باشد.
با توجه به شناختی که از ایشان دارید، ریشه ها و پایه های نظر آقای باقی درباره مجازات اعدام چیست؟
باقی به عنوان یک جامعه شناس و فعال حقوق بشر که دغدغه دینی دارد، مجازات های دیگر را جایگزین مجازات مرگ می داند. او حق حیات را از حقوق پایه بشر و حتی حقوق اسلامی می داند و با توجه به نقصان ذاتی که در هر انسان برای قضاوت وجود دارد و احتمال خطا و اشتباه از انسان غیر معصوم در قضاوت، معتقد است نباید از حداکثر مجازات استفاده کرد و به راحتی حکم داد چراکه در صورت اشتباه در مجازات امکان بازگشت وجود ندارد. به اعتقاد باقی حتی خداوند هم در قرآن مجید قصاص را مایه حیات دانسته است و گذشت را بر مجازات و مجازات های جایگزین را بر مجازات مرگ ترجیح می دهد. باقی درباره انسان ها فراتر از اعتقاد آنها داوری می کند و به عنوان یکی از شاگردان مکتب آیت الله منتظری معتقد است انسان ها از آن جهت که انسان هستند (نه اینکه مسلمان یا خودی هستند) دارای حقوقی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. او معتقد است حتی مخالفان هم دارای حقوق هستند نه اینکه الزاما بر حق باشند اما حقوق دارند و کتابی هم با همین عنوان «حقوق مخالفان» نوشته است. باقی می گفت به این جمله ولتر معتقدم که « من ممکن است حتی با کلمه ای از حرف تو موافق نباشم اما حاضرم جانم را بدهم تا حرفت رابزنی». باقی در این راه از آموزه های دینی بهره بسیار برده. امام علی(ع) به دست خوارج به شهادت رسید اما تا آن ها دست به اسلحه نبردند با آن ها نجنگید و وقتی هم جنگید حقوق آن ها را به عنوان متهم یا مجرم پایمال نکرد و حتی نسبت به قاتل خود حقوق او را رعایت کرد. باقی نه فقط درباره زندانیان سیاسی که در مورد زندانیان عادی هم معتقد به مجازات جایگزین است چراکه نابسامانی های اجتماعی را بیش از انحراف های فکری یا اشتباهات فردی عامل وقوع جرم می داند و فرد را معلول می داند نه علت.
او ابراز تاسف کرد از اینکه اخبار اعدام ها مکرر شنیده می شود اما گویی تبدیل به یک امر عادی شده است و توجه درخور نسبت به این اقدامات وجود ندارد. باقی نسبت به اعدام فرد یا افراد یا اعضای گروهی خاص سخن نمی گوید بلکه حتی اعدام یک قاچاقچی هم او را ناراحت می کند و می گوید با اعدام افراد مثلا معضل قاچاق یا معضل های اجتماعی رفع نمی شود و علت ها را باید جست و در معلول متوقف نشد و باید مجازات های جایگزین را تعریف کرد.با در نظر گرفتن مجازات های دیگر مانند حبس و حتی حبس ابد،احتمال جبران خطا در قضاوت وجود دارد و اگر در قضاوت هم خطایی نباشد مجازات های جایگزین مجازات های سبکی نیستند.در واقع، مخالفت او با مجازات اعدام به معنای مخالفت با مجازات کسانی که در دادگاه صالح مجرم شناخته شده اند نیست. از نظر او نباید چرخه خشونت به دوری بی پایان بدل شود.
لطفا کمی هم در مورد آثار و کارهای آقای باقی که درباره اعدام منتشر شده توضیح دهید.
سال ۷۹ هم یکی از اتهامات او که در دادگاه رسیدگی شد بحث اعدام و قصاص بود که دفاعیاتش در غالب یک کتاب منتشر شد. مقالات دیگری هم داشته که در روزنامه های وقت به چاپ رسیده اما متاسفانه در تقریبا ۶ سال گذشته اجازه انتشار کتاب هایش در زمینه های دیگر هم مطلقا داده نشده و دو جلد کتاب او در زمینه حق حیات به زبان عربی ترجمه شده است و بسیار مورد توجه قرار گرفته و چون در ایران اجازه انتشار نداشته، نسخه هایی از آن به مقامات و مسوولین امر ارسال شده است. او و همکارانش در انجمن دفاع از حقوق زندانیان به جز رسیدگی به مسایل حقوقی مربوط به زندانیان و خانواده هایشان به طور عملی هم برای زندانیان در معرض اعدام از طریق تماس با دستگاه قضایی اقدام می کردند و به دلیل حساسیت او بر این موضوع، انجمن دیگری نیز به نام پاسداران حق حیات شکل گرفت که در مراحل مقدماتی اقدامات موثری در جهت جلب رضایت برای افراد محکوم به قصاص انجام داد.و باقی متاسف است از اینکه نه کار علمی و نه عملی در این زمینه و نه افکار عمومی داخلی و بین المللی و نه تبعات سیاسی و بین المللی آن ، هیچیک مانع از توقف این روند نمی شود. در واقع دغدغه دفاع از حقوق انسان ، حقیقت دین و مصلحت کشور است که سبب تلاش و تاثر امثال باقی می شود.
در حال حاضر با توجه به محدودیتهای فراوان اعمال شده در بند ۳۵۰، وی اوقات خود را در زندان چگونه می گذرانند؟
دادن کتاب به سختی انجام می شد اما اخیرا می گویند دادن کتاب به زندانیان بند ۳۵۰ ممنوع شده است و این مشکل بزرگی است. چاره ای جز مطالعه همان معدود کتبی که در دسترس شان است نیست. دو روز از روزهای هفته را هم او و بسیاری از هم بندیانش روزه می گیرند. متاسفانه بند ۳۵۰ با اینکه بند عمومی است اما فضای سنگینی بر آن حاکم است.اما در هر حال آن ها مشغول گذراندن دوره های محکومیت خود هستند. گرچه ما و آن ها به احکام صادر شده معترضیم اما آن ها همچنان تحمل حبس می کنند و ما نیز دوری از آن ها و سختی هایی که نبودن شان برای خانواده به همراه دارد تحمل می کنیم.
با سپاس از وقتی که در اختیار جرس قرار دادید.
No comments:
Post a Comment