Wednesday, February 23, 2011

بحران لیبی و نقش قبایل این کشور

بحران لیبی و نقش قبایل این کشور
محمد حسین
بخش مانیتورینگ بی بی سی
سيف الاسلام، پسر معمر قذافى رهبر ليبى در سخنرانى اخير خود تهديد كرد كه در صورت ادامه تظاهرات مخالفان پدرش، افراد قبايل مختلف در خيابان ها به جان هم افتاده و يكديگر را به قتل خواهند رساند.
آيا اين ادعاى سيف الاسلام واقعى است و يا هدف از آن ترساندن مردم است؟ قبايل ليبى چه نقشى در جامعه بر عهده دارند و رؤساى قبايل از چه نفوذى برخوردارند؟
طى چهل و دوسال زمامدارى معمر قذافى كشور ليبى به دليل درآمد نفت از نظر اجتماعى و اقتصادى گام هاى مهمى در راه پيشرفت برداشته است ولى قوم وقبيله هنوز نقش مهمى در جامعه ليبى به عهده دارد.
زنان ليبى مى توانند آزادنه شغل و نوع لباس خود را با توجه به محدوديت های خانوادگى انتخاب كنند.
بی سوادى و بی خانمانی تقريبا بين رفته است.
در آمد سرانه ليبى براساس برآورد بانك جهانى ۱۲۰۰۰دلار است كه با توجه به در آمد نفت و ميزان جمعيت اين كشور (۶.۵ ميليون نفر) مى توانست بيشتر از اين باشد.
هويت قبيله اى
با تمام اين پيشرفت ها، وابستگى قبيله اى كه در دوران سلطنت در ليبى وجود داشت هنوز به قوت خود باقى است.
سرهنگ قذافى در ده سال اول زمامدارى اش به پيوندهاى قبيله اى بى اعتنا بود چون علاوه بر اینکه از پشتیبانی ارتش برخوردار بود مى توانست بر حمايت اكثر مردم ليبى تكيه كند و داراى اعتبار سياسى باشد
بسيارى از مردم ليبى كماكان هويت خود را در پيوندهاى قبيله اى مى بينند. اما در واقع پيوند هاى قبيله اى با افزايش تحصیل و شهرنشينى كه افراد را از نواحى سنتى قبيله نشين دور مى سازد، رو به سستى گذاشته است.
وقتى سرهنگ قذافى و همكارانش در اتحاديه افسران آزاد قدرت را درسال ۱۹۶۹ به دست گرفتند قول دادند كه نظام قبيله اى را ازميان بردارند.
سرهنگ قذافى در ده سال اول زمامدارى اش به پيوندهاى قبيله اى بى اعتنا بود چون علاوه بر اینکه از پشتیبانی ارتش برخوردار بود مى توانست بر حمايت اكثر مردم ليبى تكيه كند و داراى اعتبار سياسى باشد.
اما وقتى سرهنگ قذافى با همكارانش در اتحاديه افسران آزاد اختلاف پيداكرد كه به فروپاشى اين اتحاديه منجر شد معمرقذافى براى باقى ماندن برسرقدرت به پيوند ها و رقابت هاى قبيله اى روى آورد.
گرايش هاى قبيله اى و نيروهاى مسلح
پيوندهاى قبيله اى در نيروهاى مسلح بيشتر نمايان است زيرا افرادى ازتمام قبايل در نيروهاى مسلح حضور دارند.
سرهنگ قذافى با ترويج رقابت هاى قبيله اى در ارتش و حمايت ازقبايل مورد نظر خود نه تنها توانست كنترل خود برارتش را حفظ كند بلكه توجه را از رژيم خود منحرف كرد.
درمورد پيوندهاى قبيله اى مردم ليبى نبايد اغراق كرد. اين پيوند ها در پيداكردن شغل ومزاياى خدمات عمومى مفيد و نظير پيوندى است كه بين فارغ التحصيلان آكسفورد و كمبريج يا انجمن هاى ديگردر بريتانيا وجوددارد و مفيد واقع مى شود.
در زمينه قدرت سياسى، گرايش هاى قبيله اى اهميت قابل ملاحظه اى ندارد. زيرا اعضاى ستون اصلى رژيم معمر قذافى كه كميته هاى انقلابى و نيروهاى امنيتى اوست از قبايل مختلف اند.
رؤساى قبايل

هشدار سيف الاسلام پسر قذافى در مورد بروز جنگ قبيله اى را تا چه اندازه مى توان با اهميت تلقى كرد؟
در مورد نفوذ رؤساى قبايل هم نبايد اغراق كرد. زيرا در نهايت افراد وقتى به نصايح آنها گوش مى كنند كه به نفعشان باشد.
از اين روى هشدار سيف الاسلام پسر قذافى در مورد بروز جنگ قبيله اى را تا چه اندازه مى توان با اهميت تلقى كرد؟ و آيا اعلام حمايت رؤساى قبايل مختلف از مخالفان دولت و يا تهديد رئيس قبيله زوايا به قطع صدور نفت در صورت ادامه سركوب ها جدى است؟
پاسخ كوتاه به اين پرسش ها اين است كه خطر بروز جنگ داخلى در ليبى وقتى جدى مى شود كه رژيم قذافى تا آخرين لحظه براى دوام خود بجنگد و مانند چند روز گذشته به تلفات جانى آن كوچكترين اهميتى ندهد.
درنهايت جنگ بين رژيم و هوادارانش در يك سو و نيروهاى مخالف آن در سویى ديگر بدون توجه به پيوندهاى قبيله اى روى مى دهد.
حمايت رؤساى قبايل در موازنه نيروهاى درگير، تاثير چشمگيرى نخواهد داشت.
قطع صدور نفت هم به تصميم كاركنان و كارگران تاسيسات نفتى بستگى دارد.

No comments:

Post a Comment